3 kiểu niềm tin hạn chế khiến bạn lùi bước

Niềm tin là thứ có sức mạnh vô tận. Niềm tin có thể khiến chúng ta vượt xa giới hạn của chính mình. Và niềm tin hạn chế hoàn toàn có thể hủy hoại cuộc sống của chúng ta.

Niềm tin hạn chế là gì?

Niềm tin giới hạn là định nghĩa về niềm tin sai lầm, khiến con người không chắc chắn và thiếu niềm tin vào khả năng của mình. Đó là rào cản lớn khiến bạn chùn bước khi gặp khó khăn trong cuộc sống. Điều này hạn chế niềm tin của bạn về những khả năng mà bạn sở hữu.

Niềm tin hạn chế có thể cản trở bạn thực hiện điều bạn muốn như theo đuổi crush của bạn, giơ tay phát biểu hay nộp đơn vào công ty yêu thích. Giới hạn của niềm tin sẽ thành vật ngán đường trên hành trình phát triển bản thân và tìm giá trị đích thực của bạn.

Niềm tin hạn chế không hẳn chỉ mang nghĩa xấu. Trong một số trường hợp, nó sẽ giúp ta hạn chế được những sai lầm to lớn. Chúng ta tin vào ăn cắp là hành vi sai trái thì chúng ta sẽ không có ý nghĩ làm điều đó. Hay chúng ta tin rằng sát sinh động vật sẽ gieo nghiệp thì ắt hẳn chúng ta sẽ không ra tay với chúng. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp khác niềm tin giới hạn sẽ không bao giờ khiến ta tốt lên được mà chỉ “dậm chân tại chỗ” mà thôi. Ví dụ như tin rằng mình không thể có được một gia đình hạnh phúc. Bạn sẽ luôn nghi ngờ người bạn đời, dễ lo âu và phát sinh căng thẳng khiến hai người phải chia tay.

3 kiểu niềm tin hạn chế phổ biến

1. Niềm tin hạn chế về bản thân

Mỗi chúng ta đều có những mặc cảm nhất định về bản thân mình. Những cảm xúc đó được coi là niềm tin về những gì bản thân có thể làm được. Bạn luôn tin rằng mình sẽ không trở thành người giỏi giang vì những con điểm kém ở trường học. Hay bạn luôn tin rằng mình sẽ không tìm được ai yêu mình vì ngoại hình mình không xinh hay mình không giàu có. Lối mòn tư duy đó sẽ đóng khuôn bạn trong một bản thể nhất định từ ngày này qua năm khác.

Không sợi dây nào có thể trói ta chặt như sợi dây niềm tin về chính bản thân mình. Đặc biệt là những niềm tin đánh giá thấp bản thân, chất chứa những ràng buộc tình cảm, tổn thương hay khúc mắc chưa được gỡ bỏ. Điều đó sẽ trở thành một hòn đá ngáng chân bạn đứng lại.

Một số niềm tin hạn chế về bản thân có thể kể đến như:

• Đặc điểm cá nhân

Nhiều khi chúng ta nghĩ một số đặc điểm nào đó đang kìm hãm chúng ta phát triển ở một số khía cạnh. Nhưng sự thật lại không phải vậy. Bạn nghĩ rằng mình còn quá kém để xin học bổng ở trường học, hay không dám thuyết trình vì tài ăn nói dở ẹc. Có người thì lại nghĩ mình quá béo để mặc váy hay tóc mình quá ngắn để trở nên dịu dàng.

Còn vô số những mặc cảm về bản thân khiến chúng ta tin rằng mình không xứng đáng với những điều tốt đẹp. Nhiều người có xu hướng cam chịu niềm tin đó suốt đời.

• Tuổi tác

Nhiều người thường lấy tuổi tác làm cái cớ để né tránh thực hiện điều mình mong muốn. Những niềm tin sai lệch cũng bắt nguồn từ lý do tuổi tác. Khi trẻ chúng ta nói “Mình còn quá trẻ để có thể thành công”, “Tôi vẫn còn non nớt nên không dám nhận dự án này”. Đến khi già chúng ta lại nói “Mình đã già nên không thể đi leo núi”, “Mình già thế này sao mà học tiếng anh được nữa”.

Và thực chất tuổi tác đôi khi không ảnh hưởng đến điều bạn muốn làm. Có rất nhiều người trẻ thành công và người già học tiếng anh giỏi. Trên thực tế, không có gì là quá sớm hay quá muộn để bắt đầu một công việc mới. 

• Cảm xúc

Cảm xúc của con người không biết nói dối. Điều đó là đúng. Nhưng lấy cảm xúc làm cái cớ cho sự thiếu tự tin và tin vào cảm xúc thì hoàn toàn sai. Bạn không dám bắt đầu mối quan hệ mới vì bạn sợ sự đổ vỡ. Bạn không dám quay trở lại lớp học vì bạn xấu hổ. Hay bạn không muốn tiếp tục với ai đó vì bạn tức giận.

Chúng ta tin rằng cảm xúc đó chi phối chúng ta, trong khi ta hoàn toàn có thể giải quyết chúng một cách êm đẹp. Nếu bạn tức giận, hãy đi ra ngoài hít thở và suy nghĩ. Nếu bạn xấu hổ, hãy suy ngẫm xem sự xấu hổ đó bắt nguồn từ đâu và xử lý nó. Chỉ khi tự điều chỉnh được cảm xúc cá nhân chúng ta mới không bị phụ thuộc vào nó.

Xem thêm: 5 phương pháp giúp bạn cải thiện khả năng tự nhận thức

2. Niềm tin hạn chế về thế giới

Ngoài niềm tin hạn chế ở bản thân, chúng ta còn có nhiều niềm tin giới hạn khác về thế giới xung quanh.

• Định kiến xã hội

Định kiến luôn tồn tại trong thế giới từ xưa đến nay. Những người mang định kiến luôn có niềm tin rất mãnh liệt về những điều họ luôn cho là đúng. Con gái thì không cần học cao, chỉ cần lấy chồng sinh con là đủ. Người lùn thì làm sao mà làm được người mẫu, hay đàn ông mà khóc thì làm sao bảo vệ được ai. Những niềm tin sai lệch đó đã thấm nhuần vào tư tưởng của con người, khiến họ luôn tin và rất khó để thay đổi.

Nhiều định kiến xã hội không chỉ tác động đến bản thân họ mà còn ảnh hưởng xấu đến những người xung quanh. Như bố mẹ chỉ coi trọng con trai mà không quan tâm đến con gái. Thầy cô luôn ghét bỏ những học sinh cá tính vì cho rằng học sinh thì cần phải nghe lời mọi lúc. Hay sếp không muốn bạn thăng chức chỉ vì bạn là nữ. Định kiến đã trở thành một bản lề sai trái ăn nhập vào niềm tin của rất nhiều thế hệ.

• Ảo tưởng cá nhân

Phần lớn các niềm tin hạn chế trên được hình thành từ cảm nhận tiêu cực của chúng ta về bản thân. Tuy nhiên, vẫn có một số trường hợp ta bị hạn chế niềm tin do ảo tưởng quá mức. Ta ảo tưởng về tài năng xuất chúng , ngoại hình vượt trội của mình làm cho người khác không bắt kịp. Bạn viết một bài thơ và tự cho rằng nó rất hay. Và khi ai đó góp ý bạn sẽ phản biện rằng họ không đủ tài năng để nhận xét bạn. Hay bạn khởi nghiệp và thất bại, bạn luôn cho rằng tại xã hội không đủ thông minh để nhận ra tầm nhìn của bạn.

Đây là một kiểu niềm tin sai trái về đặc quyền của mỗi người. Họ có niềm tin mãnh liệt vào việc mình là đặc biệt nhất thế giới. Mình là tâm điểm mọi người phải ngước nhìn. Niềm tin này giống với tính ái kỷ khi tự cho mình là số một, là người cần được tôn vinh, chở che và ưu tiên.

• Người khác không đồng ý

Nghe thì có vẻ khá vô lý. Nhưng thực chất nhiều người luôn có niềm tin việc mình làm cần sự cho phép từ người khác. Bạn muốn đi du học nhưng vì sợ bố mẹ buồn nên không dám đi. Bạn muốn bắt chuyện với ai đó nhưng sợ người ta bơ mình nên lại thôi. Bạn muốn nhảy múa nhưng lại sợ bị chê cười.

Bạn luôn đặt suy nghĩ của người khác lên trên suy nghĩ của mình. Và chỉ cần họ không đồng ý, bạn sẵn sàng làm theo ý họ. Vì bạn tin rằng cảm nhận của họ quan trọng hơn cảm nhận của chính mình.

3. Niềm tin hạn chế về cuộc sống

Loại niềm tin này xuất phát chủ yếu từ cách nhìn của chúng ta đối với một cuộc sống “bình thường”. Niềm tin xoay quanh những gì chúng ta nghĩ, chúng ta cảm nhận về cuộc sống nhưng theo chiều hướng khá tiêu cực.

• Thời gian của bạn

Niềm tin hạn chế này khá phổ biến mà ta thường bắt gặp như: Tôi không có thời gian để đọc sách, tôi quá bận để có thể tập thể dục. Thời gian trở thành cái cớ tuyệt vời cho những ai muốn thoái thác hoặc lười nhác công việc. Thời gian vốn không chờ đợi một ai. Và người bị giới hạn niềm tin lại càng nghĩ thời gian của mình luôn không đủ.

Thực tế thì chỉ cần là việc ta muốn làm, ắt hẳn ta sẽ có thời gian cho chúng. Quan trọng ở đây là chúng ta có thực sự có ý chí và nỗ lực hay không thôi.

• Bỏ lỡ điều gì đó trong cuộc sống

Đây là loại tư duy: ai đó đã làm điều này rồi và mình chỉ là người biết sau. Vì có niềm tin rằng ý tưởng của mình đã cũ, không thể phát triển nên chúng ta bỏ cuộc trước khi bắt đầu. Bạn muốn khởi nghiệp bán bánh đồng xu nhưng lại ngần ngại vì đã có người làm trước rồi. Hay bạn muốn học tiếng anh nhưng lại than phiền rằng mình qua độ tuổi cần phải học.

Bạn có xu hướng suy nghĩ hạn chế về mọi vấn đề trong cuộc sống. Từ tình yêu, hôn nhân đến gia đình. Không đủ vốn để kinh doanh, không đủ năng lực để gánh vác. Tất cả đều trở thành rào cản chôn vùi bạn trong vùng an toàn nhất định.

Những niềm tin trên thật khó để vượt qua. Nhất là khi chúng đã ăn sâu vào nhận thức của con người. Nếu bạn muốn tìm hiểu cách vượt qua những niềm tin hạn chế trên, hãy đón chờ phần tiếp theo nhé.

>>Làm sao để vượt qua giới hạn niềm tin của chính mình