Vì sao bạn không biết mình là ai?
CELLO
author
Đáng lẽ ra, bạn phải là người hiểu rõ bản thân mình nhất. Nhưng tại sao bạn lại không thể biết được mình là ai? Bạn đã luôn nhìn nhận và định nghĩa bản thân mình như thế nào?
Con người tự định nghĩa bản thân như thế nào?
Quả thực không khó để có thể đưa ra một định nghĩa bất kỳ về chính mình. Dựa trên:
1. Những gì bạn đã trải qua
Thông qua những gì đã được trải nghiệm, bạn dễ dàng biết được mình là người là như thế nào. Có thể là một người nhanh nhẹn, xử lý tình huống tốt. Cũng có thể là một người sợ ma, sợ đi xe máy. Hoặc là một chàng trai nhẹ nhàng, tình cảm. Có vô số những cái nhìn tự bản thân mỗi người có được về chính mình từ những gì bạn đã trải qua.
Những ký ức lưu lại trong tâm trí và trở thành định danh cho mỗi người.
2. Những câu chuyện về gia đình, tổ tiên, quê hương, đất nước
Bạn biết được rằng mình là người Việt Nam, con dân tỉnh Bình Định/An Giang/Bắc Ninh… Bạn có giọng nói đặc trưng vùng miền, ngôn ngữ quê hương thân thuộc. Gia đình có truyền thống làm nghề thủ công/giáo viên/tiểu thương nhiều đời… Bố mẹ là những người hay nổi nóng/hiền lành/vui tính/khó chịu… Tất cả những điều này đều góp phần vào định nghĩa bản thân của mỗi người.
Di truyền học là điều tất yếu, nhóm gen bạn được thừa hưởng sẽ đi theo bạn cả đời. Bạn thừa hưởng những đặc điểm của ông bà nội/ngoại, cha mẹ. Bạn có những nét tương đồng với anh chị em của mình.

3. Cơ thể của chính mình
Dựa trên cơ thể của mình mà bạn cũng có được vài ý tưởng về bản thân mình: nam, nữ, cân nặng, chiều cao, màu da, màu tóc, khỏe mạnh/bệnh tật… Bạn cũng có những cảm nhận về cơ thể của mình, xu hướng tình dục… Khả năng vận động ở mức bền bỉ, dẻo dai hay cứng ngắt, đơ người…
4. Những gì bạn tự tưởng tượng về chính mình
Bất kỳ ai cũng luôn có những ý niệm riêng, những ước muốn thay đổi nào đó. Bạn cũng có những hình tượng để hướng đến. Một cách tự nhiên, bạn cũng định danh bản thân dựa trên những khái niệm mới mà bạn đang theo đuổi. Cool ngầu; sang trọng; giàu có; lịch lãm; quý phái; nhiều người yêu thích, ngưỡng mộ; tài giỏi; hiểu biết nhiều…
5. Những danh xưng
Bạn là mẹ/cha của những đứa trẻ, là con cái của cha mẹ mình. Bạn cũng là người bạn, người đồng nghiệp, là cấp dưới, là sếp. Có thể bạn là giáo viên, bác sĩ, người kinh doanh, người thất nghiệp… Luôn có một vài tên gọi nào đó dành cho mỗi một người.
Xã hội định nghĩa bạn như thế nào?
Dựa trên tương quan với những quy chuẩn của một xã hội nhất định, mà bạn sẽ bị gắn những mác khác nhau.
Trong gia đình, bạn có thể là đứa con thông minh nhất, nhưng ở trường học bạn chỉ xếp hạng khá. Lúc sống ở Việt Nam bạn bị xem là to con, đô con, nhưng khi sang châu Âu du học bạn lại được xếp vào hàng thấp bé nhẹ cân. Ở công ty cũ bạn bị gọi là kẻ chậm chạp, không làm được tích sự gì, ở công ty mới bạn lại được mọi người nhận xét là người điềm tĩnh, chậm mà chắc.
Ở mỗi một môi trường khác nhau, bạn lại mang những định danh khác nhau. Mọi người sẽ liên tục đưa ra những định nghĩa về bạn dựa trên quy chuẩn của họ. Vậy vì sao bạn lại không biết mình là ai?
Vì sao bạn không biết mình là ai?

-
Mâu thuẫn giữa bạn và xã hội
Xã hội thì liên tục đưa ra những định nghĩa về bạn. Nhưng những gì xã hội nói về bạn lại trái ngược với những gì bạn tự nhìn nhận về mình, nó khiến bạn cảm thấy mâu thuẫn. Mâu thuẫn này kéo dài sẽ gây ra xung đột. Khi bạn là chính mình, bạn cảm thấy mình không được chấp nhận bởi môi trường xung quanh. Khi bạn chạy theo những định nghĩa mà người khác dành cho mình, bạn cảm thấy mình không được là mình. Bên trong bạn là sự trống rỗng, lo sợ, bồn chồn và lo lắng. Bạn không biết lựa chọn nào mới là hợp lý và dần dần chẳng biết rốt cuộc mình là ai? Là như mình nghĩ, hay là như mọi người nghĩ?
Những mâu thuẫn nội tâm không được giải quyết sẽ kéo bạn vào con đường tiêu cực và trầm cảm. Chúng đày đọa tinh thần của bạn, và làm bạn nghi ngờ về mọi thứ thuộc về mình. Bạn nghi ngờ cách nhìn của mình, cách suy nghĩ của mình. Bạn nghi ngờ năng lực của bản thân và nghi ngờ cả sự trung thực của mình.
-
Bạn chưa kịp định nghĩa mình, và xã hội đã có quá nhiều nhãn mác gắn cho bạn
Có quá nhiều những định nghĩa về bạn, điều này khiến bạn không biết đâu mới thực sự là mình.
Nhiều người còn chưa kịp tự định nghĩa bản thân đã bị xã hội dán mác. Từ bé cha mẹ gắn cho bạn nhiều tính từ, danh từ để mô tả bạn. Lớn lên một chút, có chút cảm nhận về bản thân, bạn cảm thấy những điều ấy là không đúng. Nhưng cha mẹ chưa bao giờ thấy bản thân mình sai, họ một mực tin vào những gì họ nghĩ. Bạn bí bách và đi tìm sự công nhận ở nơi khác. Nhưng trường học lại gắn thêm cho bạn những chiếc mác khác, mà bạn cũng cảm thấy không phù hợp. Những môi trường rộng lớn hơn cũng không nhìn ra được con người thực sự của bạn là ai. Bạn ngày càng ngột ngạt bởi xã hội rộng lớn cho bạn những định nghĩa to lớn hơn, mà bạn nào phải thế.
Bạn rong ruổi chạy từ nơi này đến nơi khác để tìm kiếm những người định nghĩa đúng về mình, trong khi bạn chưa từng tự định nghĩa bản thân mình. Có quá nhiều sự lựa chọn, khiến bạn rối bời, không biết được đâu mới chính là mình. Mình là kẻ chậm chạp vô tích sự, hay là một người chậm mà chắc? Mình là một đứa thông minh, lanh lợi hay chỉ là kẻ lanh chanh, khôn lỏi? Mình là người sống không coi trọng vật chất hay là đứa chạy theo vật chất?
-
Tìm kiếm sự công nhận
Để có được sự công nhận của người khác, bạn liên tục biến mình thành những gì người khác muốn. Họ muốn bạn là đứa trẻ hiểu chuyện, bạn vờ như mình không có nhu cầu gì, sẵn sàng làm theo lời người lớn sai bảo. Họ muốn bạn là một nhân viên chăm chỉ, bạn vờ như mình chẳng cần phải sống cho bản thân, chỉ sống vì công ty. Họ tuyên dương những nhân viên có KPI xuất sắc, bạn cố gắng bán mạng mà đứng đầu doanh số trong công ty. Họ gọi bạn là người vợ hiền dâu thảo, bạn bỏ mặc bản thân mà hết hầu chồng, đến hầu bố mẹ chồng, chăm lo con cái, lắng nghe lời khó nghe của họ hàng.
Việc đeo đuổi tìm kiếm sự công nhận từ người khác sẽ xóa mờ đi chính bạn. Bạn sẽ không còn là chính mình nữa. Làm sao một kẻ luôn chạy theo người khác lại có thể biết được mình là ai.

Trả lời câu hỏi “mình là ai?”
Chỉ có một người duy nhất biết bạn là ai, đó chính là bạn. Tất cả những người ngoài kia cũng như bạn, họ cũng chạy đua mỗi ngày để có thể định nghĩa bản thân mình. Họ còn chẳng biết bản thân mình là ai, thì làm sao biết bạn là ai được.
Để có thể sống là chính mình, bạn cần dành thời gian cho bản thân nhiều hơn. Không phải để đọc sách hay suy nghĩ, tự vấn, mà là để tĩnh lặng. Bạn không cần phải nhận xét hay phê phán bản thân để hiểu chính mình, bạn chỉ cần quan sát và cảm nhận những gì đang diễn ra bên trong mình.
Cái vội vã của nền văn minh thúc đẩy con người liên tục làm việc, liên tục suy nghĩ, vì thế mà chẳng ai có thời gian để tĩnh lặng. Thậm chí, khi có thời gian rảnh, họ cũng cảm thấy khó chịu, phải tìm kiếm một thứ gì đó để làm.
-
Quan sát, cảm nhận
Bất kỳ lúc nào trong ngày cũng hãy quan sát và cảm nhận những gì đang diễn ra bên trong mình, không chút phán xét hay đánh giá. Khi bạn hào hứng làm việc, hãy cứ làm việc. Khi bạn chẳng muốn làm gì, hãy cứ thế và tĩnh lặng, đừng cố suy nghĩ phải làm gì để có hứng làm việc. Bởi “làm việc” đã trở thành quy chuẩn chung của xã hội, chỉ cần ngừng lại, bạn sợ mình sẽ bị gắn mác là kẻ lười biếng. Nhưng hãy nhớ rằng, đó là cái mác của xã hội, bạn không phải là người mà xã hội định nghĩa.
Hãy quan sát bản thân khi không làm gì cả, chỉ lặng lẽ theo dõi chính mình. Cảm nhận từng nhịp đập của con tim và từng hơi thở của chính mình. Chỉ khi ấy bạn mới có thể có được những cảm nhận thuần khiết về bản thân mình, không chút hỗn tạp nào của xã hội chen lấn vào.
-
Chấp nhận
Đừng cố gắng phán xét từng trạng thái của bản thân. Khi bạn uể oải, chán nản, hãy sống cùng với nó. Khi bạn mệt mỏi, căng thẳng, đừng bài xích nó. Khi bạn tràn đầy nhiệt huyết, đừng cố gắng kiềm chế nó lại. Đừng vì bất kỳ giáo điều nào ngoài kia mà chống đối lại những gì bên trong mình. Hãy thoải mái sống cùng với bất kỳ trạng thái nào của bản thân. Chỉ khi bạn chấp nhận chúng, không ruồng bỏ và chán ghét chúng, bạn mới có thể hiểu được những gì đang diễn ra bên trong mình, vì sao chúng lại xảy ra, vì sao bản thân có những trạng thái ấy. Và khi ấy bạn hiểu chính mình.
Việc cố gắng ruồng bỏ những gì bên trong mình là sự từ chối, chống đối bản thân. Càng đẩy bản thân ra xa, càng không thể hiểu và biết được mình là ai.

-
Tĩnh lặng
Sự tĩnh lặng của tâm trí đưa con người ta rời xa những phiền nhiễu của xã hội. Sự tĩnh lặng giúp bạn thoát khỏi mọi nhãn mác, định nghĩa mà xã hội dành cho bạn. Ở đó bạn chỉ nhìn thấy chính mình. Càng ở lâu trong tĩnh lặng, bạn lại càng nhìn thấy rõ bản thân, như nhìn qua một chiếc gương soi trong vắt.
Thực trạng
Sự nuôi dưỡng của xã hội văn minh làm cho con người ta cảm thấy quen thuộc với sự bận rộn, và lạ lẫm với chính mình. Một người đàn ông có thể dành hàng giờ để làm việc, nhậu nhẹt, tiệc tùng, ngủ nhưng chẳng có thời gian để tĩnh lặng, quan sát và chấp nhận bản thân. Một người phụ nữ có thể hết mình vì gia đình, sự nghiệp nhưng lại cảm thấy khó chịu khi bản thân có chút thời gian rảnh rỗi.
Guồng quay cuộc sống càng quay càng đẩy con người ra xa chính mình. Vậy nên hãy học cách làm quen lại với bản thân: tĩnh lặng, không phán xét, chấp nhận, quan sát và cảm nhận, để từ đó bạn có thể hiểu được chính mình, yêu thương bản thân đúng cách và biết được mình là ai.